The STATE OF THE REGION ADDRESS

THE STATE OF THE REGION ADDRESS

BY:  HON. MUJIV S. HATAMAN

Governor, ARMM

December 01, 2014

2:00 P. M.

Sharif Kabunsuan Cultural Complex

ARMM Government Center Cotabato City

Bismillahir Rahmaneer Raheem

Assalamu Allaykum

Speaker Datu Roonie Sinsuat at mga Mimyembro ng Regional Legislative Assembly

Sec. Ging Deles

Sec. Voltaire Gazmin

BTC Chairman Mohager  Iqbal

Executive Secretary Laisa Masuhod Alamia at mga Miyembro ng Gabinete

An gating mga Deputy Governors, Hilario Tanzo For Ips, Louis Alano for Christian Affairs

At Yusoph Jikiri for Muslim Affairs,

Gov. Mamintal Adiong  Jr.

Gov. Nurbert  Sahali

Gov. Jum Akbar

Vice Governor Al Rashid Sakalahul

Vice Governor Lester Sinsuat

Mga Opisyal ng Local na Pamahalaan

Civil society Organizations

International Organizations

Mga Opisyal at Kawani sa Unipormadong Hanay,

Mga Kapwa ko Manggagawa sa Pamahalaan,

Mga Minamahal Kong Kababayan,

Magandang hapon po sa lahat!

       Magtatatlong taon na mula ng manungkulan ako sa pinagsamang termino bilang oic at halal na governor ng arm. At mula noon ay sinikap at nagawa po nating ayusin at baguhin ang arm mula sa dati nitong kalagayan. Sama-sama tayong nangarap at kumilos upang patunayang kaya nating gawing possible ang akala ng mga nagduda ay napaka-imposibleng mangyari. Naibalik po natin ang tiwala ng pambansang pamahalaan sa atin, naibalik natin ang tiwala at suporta  ng ating mamayan sa pamahalaan ng arm, at higit sa lahat nabago natin ang negatibong pananaw sa atin ng mga taga-labas ng rehiyon. Andito na ang pagbabago, hindi na tayo kelangang lumayo pa ditto sa mismo sabulwagang ito, makikita at ramdam na natin ang pagbabago.

     Humarap ako sa inyo ngayon upang ilahad ang aking pangalawang state of the region address,  at ito na ang kahuli-hulihang  state of the region address sa kasaysayan ng arm. Pero hindi po ako magbibigay ng farewell address, hindi po ngayon. Ang kalagayan po n gating rehiyon ang isalaysay ko.

     Pero bago ang lahat, nais ko pong balik-tanawin an gating nakaraan.

     Para po sa kaalaman ng lahat, na sa hinagap o panaginip, hindi po sumagi sa aking isipan ang pangaraping maging bahagi o higit lalo ang mamuno sa armm, isang lugar na banggitin lang ang pangalan ay nagdudulot na agad ng takot at kwento sa katiwalian at dayaan sa panahon ng halalan. Pumapatak ang arm sa headlines sa panahon ng eleksyon bilang balonsa mga boto na nagpasya sa kapanalunan ng mga kandidato. Sa arm lang maaring maging zero ang isang kandidatong nais ilampaso ng sino mang nasa poder nito.

     Alam kong bawat isa sa atin ay dama kong gaano kahirap ang mamuno sa arm, kaya nung kinausap ako ni pangulong noy upang pamunuan ang arm, para akong humarap sa isang napakalaking bundok ng hamon. Pag uwi ko ng bahay kinausap ko ang aking asawa. Sabay naming kinausap ang aming anak, at sabi nya “amah akala ko magiging driver ka lang naming sa eskwelahan.” Naging hudyat na mensahe ito para sa akin, nabuo nito ang aking desisyon na aakuin kong maging driver ng sambayanang moro upang ihatid sila sa isang magandang bukas na napakatagal na nilang inaasam. Ito na ang pagkakataon, ang nakaatang sa akin ay hindi prestihiyo o karangyaan ng posisyon, kundi kauparan ng isang misyong inako ko na sa aking buhay, ang paglingkuran ang bangsamoro. At sa desisyong ito, inaalay ko ang aking sarili ng buo sa kapasyahan ng panginoong allah.

     Mabigat man ang hamon pero masaya po ako sa pag umpisa n gating paglalakbay dahil ang komunidad na aking pinanggalingan ang civil society na binubuo ng mga ngos at peoples organizations ay nanguna at umagapay sa atin sa pagbalangkas ng isang road map para sa transitional reform government. Kasabay nito ay agad ding nagbigay ng suporta ang mga local government executives ng arm upang maipwesto ng maayos ang binabalak nating mga programa. Sa pamamagitan nito tiniyak natin maging tama an gating unang hakbang sa tuwid na daan.

     Ang nagging pangkalahatang palisiya po na gumabay sa ating pamamahala ay binalangkas natin bilang ‘the three pillars of vreform’. Dito sumentro an gating pag-aral sa mga suliranin at ang mga akma at nararapat na paraan para lunasan ang mga ito. Sa buong panahon n gating panunungkulan isinapuso natin ang good governance, socio-economic development at peace and security. Sa lilim ng three pillars of reform umiinog an gating pagkilos sa halos tatlong taon nating pagsusumikap upang gawing possible ang imposible.

     Pero higit ho sa atin na andito ngayon, ang susi ng pagbabago na ating nakamit ngayon ay nasa kapasyahan ng ating mga mamamayan. Sila na sa kabila ng pagdurusa, sa kabila ng kahirapan ay patuloy na nagsusumikap at nag aambag ng munting kontribusyon sa sarili nilang paraan para sa kaunlaran ng rehiyon at para sa ating kinabukasan.

     Habang tayo’y narito ngayon sa oras na ito, sa isang liblib na pook sa isla ng basilan, sa kabila ng mga naka-ambang peligro, isang guro ang walang pagod na nagtututro, ginagampanan ng walang pag-iimbot ang kanyang tungkulin upang mabigyan ng magandang bukas an gating kabataan.

     Sa kabundukan ng Lanao sur, isang magsasaka ang sa ngayo’y naghaharvest ng kanyang tinanim na sili at sakurab, ilalagay ito sa sako upang tuluyang gawing palap na pampagana sa hapag kainan nating lahat. Sa oras na ito, ang mga mamamakalaya sa isla ng sulu ay pumapalaot na para mangisda, habang sa isla ng tawi-tawi ang mga seaweed farmers nama’y naghaharvest ng agar-agar. Sila ang nagbibigay sa atin ng biyaya mula sa ating karagatan.

     Sa eskwelahan naman sa isang munisipyo ditto sa maquindanao, sa oras na ito ngayon, ang mga bata ay nagbabasa ng libro at nagsusulat sa kanilang mga notebook, at mayamaya lang ay masayang magsisitakbuhan para maglaro imbes na magtakbuhan para magtago ng di tamaan ng mga bala ng digmaan.

     At  mamaya lang sa pagsapit ng gabi, isang nanay na empleyado ng armm ang maghahanda ng hapunan,  at masayang nagpapahinga kasama ang buong pamilya, at sa gabing mapayapa ay ihihimlay ang pagod na katawan upang bukas ay kakayod na naman para pagsilbihan ang mamamayan.

     Sila po ang mamamayang ating pinagsisilbihan, ang tahimik at mga walang mukhang pinaghuhugutan natin ng lakas bilang isang rehiyon. Ang dahilan kung bakit tayo narito ngayon.

     Nagyon sa bulwagang ito, ang mamamayang ating pinaglingkuran at tayong mga lingcod bayan ay may iisang tinig. Ang resulta n gating pagtutulungan at pagsusumikap ang magbibigay ng tunay na mukha sa kalagayan n gating rehiyon. Ito ang pagbabagong ating pinapaniwalaan at pinapangarap.

     Ano nga ba ang bago sa arm?

     Sa umpisa pa lang ng ating panunungkulan siniguro natin ang hayag at tamang proseso sa lahat ng transaksyong ating pinapatupad. Lahat ng mga proyekto ng gobyerno ay dinadaan na natin sa hayag at competitive bidding alinsunod sa mga patakaran ng commission on audit. Dagdag pa rito inatasan natin ang lahat ng mga opisyal sa armm na ilahad sa publiko ang mga personal contact numbers para sa madaliang access sa kanila. Kasama po din ako, kaya nga andami ko nang mga textmates ngayon, kapwa haters at mga friendlies.

     Noon kailangan ng koneksyon at palakasan para makakuha ng trabaho sa armm, ngayon ang hiring at promotion ng mga empleyado ay dinadaan na natin sa regional selection and promotion board o rspb. Lahat ng mga kwalipikado ay may patas na oportunidad nang makahanap ng trabaho sa ating pamahalaan na di na kelangang magbayad., mangoneksyon o dumaan sa palakasan.

     Ngayon pinapatupad na natin ang open governance. Lahat ng departamento, kagawaran o tanggapan ay inatasan nating i-publish sa kanilang mga websites, ang mga kaukulang impormasyon ng kanilang mga proyekto, pondo at mga aktibidad.

     Inayos natin ang ating mga gusali at mga institutionalisasyon sa ating pagpapatakbo ng mga opisina.Lahat ng mga ahensyang may frontline sevices ay kailangang merong citizens charter. Sa tulong ng development academy of the Philippines, pinahusay natin ang mga sistema sa operasyon ng mga tanggapan upang maging propesyunal at episyente ang mga ito sa pagpapatupad ng kanilang mga mandato at hindi lang opisinang ginagawang tambayan ng mga walang ginagawa.

     Inaayos din natin ang proseso sa pagplano at pagtiyak sa partisipasyon ng ating mga Igus at csos sa pag-konseptualisa, pagtakda at pagpapatupad ng mga proyekto kaya binuhay at ginawa nating aktibo ang regional economic and development planning board o redpb na pinangangasiwaan n gating rpdo.

     Sa ating binagong kalakaran, ito ang mga resulta.

     Nakilala tayo sa buong bansa dahil sa ating ghost-busting. Kaya palaging balik-balikan ang usaping ito. Sa pagitan po ng 2012 at 2013, may 75,242 “ghost” students ang ating natanggal, at sa kasalukuyang taon, 21,374 naman na “ghost” enrollees ang ating nabura sa listahan. Hindi napo  tayo tirahan ng mga ‘ghosts’ ngayon.

    Noon,  ang pagkuha ng pwesto sa pagtuturo ay dinadaan sa palakasan, Ngayon ay sa tamang proseso at hayag na pamamaraan, dahil ditto meron na tayong na hire at na-promote na 454 bilang na empleyado sa buwan ng hunyo. Dagdag pa rito nakapagrekluta tayo ng 1,323 na mga bagong guro na sabay sabay nanumpa sa kanilang tungkulin noong buwan ng mayo. May kasunod pa ho tayong idagdag ditto na 2,000 na mga gurong de-kalidad, tapat sa trabaho at handing magsakripisyo para sa kapakanan at kinabukasan n gating mga kabataan.

     Dahil sa palakasan noon, hindi tumutugma ang kaalaman at kakayahan ng mga nakukuhang guro sa kanilang posisyon. Inayos natin ito, at sa pamamagitan ng teachers assessment and competency eamination o tace ay naitatalaga natin sa tamang pwesto ang mga bagong guro.

     Dahil naayos natin ang pamamalakad sa dep.ed. at napataas ang kalidad ng pagtuturo ng mga guro, sa national achievment  test ngayong taon, nagpakita ng  makabuluhang pag-unlad sa kanilang kakayahan an gating mga mag-aaral sa rehiyon. Ang mga estudyante natin sa elementarya ay nakakuha ng average score na 62.2% kumpara sa 57.25% noong 2013, habang sa high school naman ay 44% mula sa dating 38.22% sa nakaraang taon.

     Sa mahigit dalawang dekada, nagdurusa ang libu-libo nating mga guro sa kasakiman ng iilan. Ang kanilang kontribusyon sag sis na awtomatikong kinakaltas mula sa kanilang sahod ay napunta sa wala, naglaho na parang bula. Dahil ditto sa mahabang panahon ay wala po silang makukuhang benepisyo mula sag sis. Kaya pinilit nating ayusin ang kanilang masaklap na sitwasyon. Isang memorandum of agreement, an gating pinirmahan kasama ang department of budget and management at ang gsis noong june 11,2014. Sa pamamagitan ng moa na ito binayaran ng national government sa pamamagitan na dbm ang p891.4 million na halaga ng unpaid premiums sag sis at magdadagdag pa ng bagong p100 million sa loob ng isang taon.

     Ngayon matatanggap nan g ating mga kawani sa dep.ed. ang bebepisyong dapat lang ay sa kanila, pati po ang mga retiradong kawani at kanilang mga benepisaryo ay makukuha rin ang kanilang mga kaukulang refunds. Dahil ditto ramdam natin ang tuwa at saya sa ating mga guro ngayon. Ginagawa natin an gating tungkulin para sa ating mga guro, at natitiyak kong susuklian naman nila tayo ng panibagong sigla sa paggampan sa kanilang tungkulin.

     Syempre hindi din tayo nahuhuli sa pagbibigay ng kaukulang halaga sa pagpapalakas ng pundasyon n gating pananampalataya at paniniwala para sa ating mamamayan lalo na an gating kabataan.  Pinatibay natin ang ating madaris system, Kung saan umabot na sa 700 na karagdagang Arabic language and islami values education o alive teachers ang pumasa sa qualifying examination ang nadeploy natin sa ibat-ibang public elementary schools mula January nitong taon. Sa kasalukuyan ay tumaas nap o ng 77 mula 50 noong 2012 ang pilot madaris na gumagamit nan g standard madrasah curriculum.

     Naorganisa na rin natin an gating mga muslim religious leader o mga ulama sa bisa n gating executive order no. 09 series of 2013 na bumuo ng regional darul iftah sa rehiyon.

     Mga kababayan, maalala ko sa librong binigay sa akin noon ni pangulong noy na coa special audit report ng armm sa taong 2010, ang pinakasikat na ahensya na may best practice sa katiwalian ay ang dpwh.

    Ngayon, an gating dpwh ay naging tanyag at huwaran sa implementasyon ng masinop, maingat at tamang pagamit ng budget nito. Dahil ditto, as of june 30,2014 nakapag-ipon ito ng savings na aabot sa 250,276 million pesos. Mula sa savings na ito nakapag-acquire ang ahensya ng mga bagong equipo. Malaki rin po ang naging kontribusyon n gating regional legislative assembly sa mga pagbabagong nagaganap sa dpwh sa pamamagitan ng pagpanukala at pagpasa nila sa batas na regional public works act. Kung saan ditto tinakda ang masusing project identification, pagtanggal sa re-gravelling at paggamit ng lumpsum at iba pang mga probisyon para sa reporma { maraming salamat po mga honorable assemblymen and women ng regional legislative assembly}

     Alam nyo po ban a ang inabutan nating budget para sa mga proyektong dinadaan sa dpwh ay nasa 1 billion a year lang, nung naupo na tayo at sa pagbabagong ating nagawa naging 5.02 billion sa 2014, bahagi na rito ang road to peace ng programang pamana, at sa 2015 naman ay 10,103 billion na. Malinaw po na pinapakita nito ang pagtiwala at kumpyansang binigay ngayon ng pambansang pamahalaan sa ating dpwh.

     Dati rati malaking perwisyo sa atin ang mga lubak-lubak o hindi sementadong mga kalsada. Pahirapan ang pagtawid ng mga produkto. Naging matamlay an gating ekonomiya dahil kapos an gating mga imprastruktura. Ngayon nakumpleto nan g dpwh ang pagsesemento sa 158,907 kilometers na kalsadang magpapabilis sa ating paggalaw at magdudugtong sa ating mga komunidad sa sakahan at pamilihan. May na construct tayong 5 tulay na magdudugtong at magbibigay buhay sa ating mga komunidad. Ngayon sa malalayong pook, hindi na mahihirapan an gating mga mamayan sa pagkukunan ng tubig dahil may 13 water systems tayong naitayo. May 10 seaports din ang ating napalawak, at 8 flood control and drainage facilities tayong nakumpleto na ang konstrukyon.

     Mga kababayan, tiniyak n gating dpwh na ang tuwid na daang ating tinatahak ay pulido at sapat sa pinaglaan ng pera ng bayan.

     Dati rati bihira ang naglalakas loob na magbuhos ng negosyo sa rehiyon. Sino po ba naming imbestor ang tataya sa malalang sitwasyon ng peace and order at talamak na red tape sa pamahalaan. Ngayon, dahil sa ating inayos na burukrasya at pamamalakad sa armm kasabay ang matagumpay na usapang pangkapayapaan, tumaas ang kumpyansa ng mga negosyante. Sa 2013 nakita natin ang pagbugso ng investments sa ating rehiyon na umabot ng p1.46 billion. At sa third quarter pa lang ngayong taon pumalo sa mataas na record na p3.372 billion halaga ng imvestments, higit doble pa ito sa naitala nating investments sa nakaraang taon. Ito po ay bunga ng matagumpay na usapang pangkapayapaan sa pagitan ng gph at milf.

     Dagdag pa rito, sa kauna-unahan pagkakataon nailunsad natin sa probinsya ng tawi-tawi ang isang international business conference. Dinaluhan ito ng mahigit 400 na mga negosyante mula  Malaysia, brunei, Indonesia at japan at mga multi-national companies sa Mindanao. Ang kumpyerensyang ito ay nagresulta sa pledge na p900 million na halaga ng investments para sa oil palm industry, power generation at sea weeds trading sa pagitan ng tawi-tawi, brunei, Indonesia at Malaysia.

     Tunay pong tinamasa na natin ngayon ang resulta ng pagbabago sa rehiyon. Ang naibalik nating tiwala at kumpyansa ng pambansang pamahalaan at n gating mamamayan ang nagtulak sa pag-unlad at pag-igpaw n gating ekonomiya kahit sa maiksing panahon lang.

     Mula sa paglugmok at nasa negative 0.3% sa taong 2011 nung tayo po ay unang nanungkulan, ang gross regional domestic product o grdp ng armm ay lumaki ng 3.6 percent sa taong 2013, umangat tayo mula sa mapanglaw na recovery na 1.1 percent growth sa 2012.

     Ang pag-igpaw na ito n gating ekonomiya ay hinimok ng masigasig na paggampan n gating service sector at agrikultura ayon sa Philippine statistic authority.

     Sa buong bansa nananatili po tayong top producer ng cassava, pumapangalawa sa mais, at pang-apat sa kape. At tayo ang nangunguna sa buong bansa sa mga produktong dagat.

     Kasabay sa pag unlad n gating produksyon sa agrikultura ay pinapataas natin ang antas ng kakayanan n gating mga kababayang nasa sector ng agrikultura at pandagat.  Sa tulong ng mga programang pangsakahan  ng national government gaya ng agri-pinoy, sikat saka, bub at iba pa, naibahagi natin ang suporta sa ating mga magsasaka’t mangingisda, mula sa produksyon hanggang sa post-production. Andito kasama po natin ang ilan sa ating mga champions sa ibat-ibang larangan ng produksyon sa sector ng agrikultura, bigyan po natin ng pagkilala, si Princess  Kumalah Sug Elardo, isang coffee grower ng Sulu Royal Coffee, si  Benzar Asula isang vegetable farmer mula sa Masulo, Basilan, at si Benjamin Abdulmaute ng Al-RahmanMultipurpose cooperative ng Mamasapano, Maquindanao, producer ng organic black ang brown rice, andito rin po si Mayor Raisara Mangondato, ng Balindong, Lanao del Sur, sya po ang best implementor ng Mindanao rural development program ayon saw b. Maraming salamat po at saludo kami sa inyo.

     Tayo din po ngayon ay tinaguriang most improved region sa usapin ng pagpapatupad ng commitment sa unified millennium development goals sa pagbaba ng maternal and infant mortality.

     Ayon sa national demographic health survey at field services information system, sa taong 2008, ang maternal rate sa armm ay nasa 245 per 100,000 na livebirths. Bumaba na po ito ngayon sa 51 per 100,000 livebirths sa taong 2013, mas mababa pa ho ito kumpara sa national rate na 152 per 100,000 livebirths. Bumaba din po ang infant mortality rate natin mula 55 per 1,000 livebirths sa taong 2008, naging 16 per 1,000 livebirths na lang po sa 2013, pinakamababa poi to sa buong bansa.

     Sa kasalukuyang tala tumaas ang nabigyan natin ng philhealth cards mula 835,153 noong 2012 ngayon 2014 as of October ay umabot nan g 1,535,661 members kasama ang pamilya. Sa philhealth accredited hospitals naman ay mula sa 28 noong 2012 mayroon na ngayong 37, habang ang rhu natin ay mayroon ng 50 na philhealth accredited ngayon mula sa 19 lang noong 2012

     Hindi po naging masagana an gating rehiyon ngayon, ginagawa poi tong malusog n gating department of health sa tuloy tuloy nitong mga kampanyang pangkalusugan gaya ng anti-polio, laban sa tigdas at marami pa. Hindi nap o matamlay o sakitin ang armm ngayon dahil sinisiguro po nating malusog an gating mamamayan. Tayo ang pinakamataas na bilang na coverage sa ligtas tigdas 2014 sa buong bansa, umabot tayo sa 97% sa measles sa buong target population at kasabay nito nag 95% naman tayo sa polio vaccination.

     Puspusan din po an gating pagsisikap na mapaganda ang paghatid natin ng social services sa ating mga mahihirap na kababayan. Pinalawig na natin ang mga pamilyang makikinabang sa programang 4ps kung saan mayroon ng 402,484 na benepesyo sa buong rehiyon, kasabay nito ang pamamahagi natin ng ibat-iba pang programang pang-kabuhayan para sa ating mamamayan gaya ng sea-k, pamana, slp, sf, bub at iba pa.

     At habang sumusulong an gating ekonomiya, patuloy naman po ang pangangalaga at proteksyon n gating kalikasan. Tuloy tuloy na naiplano natin ang kampanya laban sa illegal logging. Halos 92% na ang binaba ng mga illegal na pagputol o pagkuha ng mga forest products. Mula sa nahuli at nakumpiska nating mga illegal na forest produts, mula sa 2011 na 28,696 board feet at sa taong 2012 na 89,570 bord feet, ngayong taon ay 4,400 board feet na lang.

     Habang pinoprotektahan an gating kalikasan, Patuloy na pinangangalagaan at sinisiguro n gating denr na maibalik sa pagiging luntian ang rehiyon. Sa kasalukuyan ay may 2,500 hectares na ang saklaw ng nataniman na iba’t ibang  species ng punong kahoy.

     Nagsikap din tayong ipatupad ang matuwid na pamahala sa ating mga local na pamahalaan. Siniguro natin ang pagkakaroon ng makatotohanang datos hinggil sa kalagayan ng pamamahala, tamang dokumento at replication of good practices. Ngayong taon, may sampu {10} po tayong mga lgus ang nagpamalas ng good governance initiatives, patuloy na pagpabuti ng good housekeeping, pagpapanatili ng kapayapaan at kaayusan at pagkakaroon ng local disaster and preparedness plans.

     Sa atin naming mga pantalan, dahil sa masinsing pagkumpuni at pag-aayos ng pamamahala sa mga ito, nitong taon umabot sa p12 million an gating nakuhang revenue collection mula rito. Ito’y isa sa matas na record na nakuha ng ating regional ports and management authority, na dati rati’y ay kakarampot o halos walang nakokolekta sa bawat taon.

     Sa kauna-unahang pagkakataon din sa armm, ang isang regional agency nito ay nakakuha ng iso certification. Ang binabanggit kop o ditto ay an gating tesda. Sa wlang humpay na pagbibigay ng vocational trainings sa ating mga kanataan, aabot sa 24,314 ang grumadweyt, mas mataas poi to sa target nitong 22,204. Dumarami na ang bilang n gating mga kabataan na nasasangkapan ng mga skills para makapaghanapbuhay.

     Dahil sa palagi tayong binibisita ng mga sakuna, itinayo natin ang armm humanitarian emergency action response team o armm heart.Inihanda natin an gating mamamayan sa mga sakunang natural o man-made. Naipakita din po natin ang pagtulong sa kapwa ay walang kinikilalang teritoryo, sa pamamagitan ng armm heart naipa-abot natin an gating humanitarian assistance sa mga biktima ng Yolanda sa visayas at sa mga idps sa naganap na kaguluhan sa zamboanga city.

     Nagpapatupad din po tayo ngayon ng ating iskolar program. Binibigyan po natin ng scholarship ang mga karapat dapat na mga kabataang nagmula sa mga kababayan nating kapos at walang kakayahang paaralin ang kanilang mga anak. Dahil sa kakulangan natin sa mga propesyunal  lalo na sa larangan ng medisina sa mga bayan sa basilan, sulu at tawi-tawi, hinikayat natin an gating mga kabataan na makapag-aral at magtapos upang makapagserbisyo sa kanilang mga bayan. Sa pinaghalong suporta mula sa aking special purpose fund at s ached-armm, sa kasalukuyan ay umabot nap o nang 1,765 ang bilang n gating mga iskolar, mga kabataang nabigyan natin ng pag-asang makatapos sa kanilang pag-aaral sa kolehiyo.

     Pakinggan po natin ang boses n gating pag-asa ng bayan: {video interview of a scholar ng iskolar program}

     At upaang maihatid natin ng diretso ang serbisyo sa mismong mga komunidad, kinonseptualisa at tinayo po natin ang programang armm helps o armm health education,  livelihood, peace and governance and synergy. Sa pamamagitan ng armm helps naitayo natin ang mga clusters ng mga government insfrastructures sa 53 na mga barangays at mga pangkabuhayang proyekto batay sa kanilang mga pangangailangan.

     Ang lahat ng tagumpay na ito ay dahil sa ating partnership sa mga csos, sa lgu at sa active participation ng mga kababayan. Ang kaibahan ho ngayon sa ating partnership ay aktibo ang participasyon n gating mga local government units. Sa kauna-unahang pagkakataon, dahil sa partnership na ito umabot na tayo ngayon sa 97% obligation accomplishment sa implementasyon n gating bottom-up-budgetting (bub). Sa katunayan, sa isla ng tawi-tawi, ang bayan ng tandubas isa sa pinakamalayong isla pero sila pa ang unang nakatapos ng kanilangh bub projects, andito po kasama po natin ngayon si Mayor Rahiema Sali, ng Tandubas na syang naka-100% bub completion. Patunay poi to kung gaano ka epektibo an gating partnership sa ating mga lgus.

     Hindi rin po natin makakaligtaan ang suportang binibigay sa atin para sa usapang pangkapayapaan sa bahaging ito ng bansa. Patuloy an gating pagsusumikap na makapaghatid ng serbisyo lalong lao na sa mga conflict affected ares sa pamamagitan ng programang payap at masaganang pamayanan o pamana, meron tayong p2.0524 bilyon pondo para sa 205.24 kilometer na kalsada na tawag natin ay “ roads to peace”. Maliban ditto, ang paman ay namahagi din ng mga suporta sa pangkabuhayan particular na sa mga  communities ng mga kapatid nating mnlf. Meron pong nailaan na p430 million pondo para sa livelihood projects ng 180 cooperatiba n gating mga kapatid na mnlf.

     Mga mahal kong kababayan, Kung hindi pa ho pagbabago ang inyong nakikita at nadama, ewan ko nna lang po. Kung hindi pa ho bagong armm ang meron tayo ngayon, ewan ko na lang po kung meron pang iba. Kaya nga po napakainam na tawagan na magbibigay ng bukod tanging pagkilala sa kung ano tayo ngayon ay bilang “the working armm government” csa mga nagduda na hindi natin kayang gawing possible ang imposibleng mangyari, hindi po naming kailangang magpaliwanag, hahayaan ko nna lang po na ang pagbabagong nagaganap sa inyong paligid ang pumukaw sa inyo. Hayaan na lang po natin ang kasaysayan ang magsabi nito baling-araw.

     Mga kababayan sa munting panahon na natitira sa atin, sisikapin nating mas pabilisan ang pagbibigay ng serbisyo upang mapalakas pa natin an gating batayang pamayanan at upang magkaroon ng matibay na pundasyon bago mag-bangsamoro.

     Mula sa 50 paabutin pa po natin sa 100 barangays ang magiging benepisaryo n gating armm helps program.

     Tatapusin po natin ang mga ongoing at target infrastructure projects gaya ng natitira pang dapat sementohing  365.502 kilometers na kalsada sa pangkabuoang target nating 524.409 kilometers, tatapusin din po natin ang mga targets nating ayusin o iconstruct na ang mga tulay, pantalan, water systems, school building at iba pa. Papaigtingin pa natin ang mga programa’t sebisyo sa larangan ng agrikultura, kalusugan, edukasyon at kalikasan. Palakasin natin an gating partnership sa local government units sa usaping peace and order. Sa 2015 itatayo natin ang mga special peace and order councils batay sa geographical na pormasyon at sa kanilang particular na security concerns.tulong ng ating mga lgus ipapatupad natin ang clustering ng magkakadikit na municipalities para matulungan sa pag pigil sa kriminalidad at iba pang mga banta sa seguridad. Lahat ng ito ay gagawin natin sa tulong n gating mga lgu at mga regional legislative assembly,----- double-time, sisnsin at pulido para maging matiwasay ang transition sa pagpasok ng bangsamoro.

     Ang tagumpay nating nakamit ngayon ay bunga ng ating mga pagsuusmikap, n gating pagtutulungan, ginawa naming an gaming trabaho para sa inyo at sinuklian naman po ninyo kami ng inyong suporta at kooperasyon. Kaya sa yugtong ito nais ko pong magpasalamat sa inyong lahat, hayaan nyo po akong ihayg ito at taos pusong ipadama sa inyo.

     Una, nais ko pong pasalamatan ang aking pinakamasipag at pinagkatiwalaang Executive secretary si atty. Laisa Alamia, siya po ang wonder woman ng armm, ang team captain ng aking gabinete, maraming salat ES.

     At siyempre ang aking buong gabinete, mangyari npong tumayo….. Mga kababayan sila po ang nasa likod n gating pagsusumikap upang maihatid sa inyo ang pagbabago. Ito po ang aking reform team, ang aking mga klasama sa trabaho. Mga kasama ko sa kabinete, sa inyong pasensya, paatitiwala, at panahon sa kaibuturan ng aking puso, maraming salamat po sa inyo.

     Nais ko pong pasalamatan ang mga kasama natin sa civil Society organizations, at mga partners natin na mga international organizations na naging bahagi po n gating paglalakbay sa reporma. Maraming salamat po mga kasama’t kaibigan.

     Sa mga partners nating mga local government officials, na nagbibigay ng suporta sa atin sa bawat hakbang n gating pagsulong. Maraming salamat po mga honorable sirs.

     Sa akin din  pong pamilya, lalo na sa aking inah na kasama po natin ngayon, sa aking asawa’t mga anak, para sa inyong pasensya, paggabay, suporta at walang kamatayang pagmamahal, ang aking labis labis na pasasalamat.

      At higit sa lahat, sa ating mga kababayan, maraming salamat po. Kayo po ang aking inspirasyon, kayo po ang dahilan kung bakit tayo ay nagtagumpay.

     Mga kababayan, ngayong ramdam na natin ang pagbabago, ngayong tinatamasa na natin ang bunga nito, ito po ang aking masasabi;”kung ano po ang inabot natin ngayon, natitiyak ko po na mas higit pa an gating makakamit kapg tatg na nag bangsamoro. Ibibigay sa atin ng itatayong bangsamoro ang pagkakataong pagibayuhin ang mga tagumpay na ating nakamit ngayon. Alalahanin po natin na ang tinatamasa natin ngayon ay bunga ng dugo at pawis n gating mga ninuno at ang abngsamoro sa hinaharap ang bunga ng sakripisyo at pagsisikap nating lahat. Huwag po tayong mag alangan  sa kinabukasan at maniguro’t magksya na lang sa kung anong  meron tayo ngayon. Huwag nating sayangin ang pagkakataon. Huwag po tayong mag-aabang na  lang na mangyari ang kasaysayan. Tandaan po natin na ang susi para sa kapayapaan ng buong bayan at kasaganaan para sa lahat, ay bangsamoro higit sa ating sarili. Ang bansamoro ang magiging katuparan n gating mga pangarap bilang mamamayan. Salubungin natin ito. Yakapin natin ito ng buong puso……”

     Mga kababayan, dapat lahat tayo ay bahagi ng kasaysayang ito. Lahat tayo ay may papel na ginampanan at gagampananpa. Nakatingin man tayo sa ako pa roon, pero tiyakin nating nakaapak an gating mga paa sa lupa ng kinalagyan natin ngayon. Sa maiksing panahon        nakayanan nating mabago ang kailangang baguhin at maituwid ang dapat ituwid. Sa natira pang mga araw gawin       lang natin ang dapat at tama, tuloy lang tayo sa reporma.  Ito lang ang pamanang ating iiwan, dahil matpos ang lahat, tanging an gating mabuting gawa ang magsasalita at tutularan ng mga susunod sa atin.

     Sa kasaysayan n gating paglalakbay sa armm, muling sumagi sa aking isipan ang sinabi ng aking anak na imaneho ang mamamayan para sa kanilang patutunguhan. Pero hindi rin pala sapat ang maging driver lang. Marami rami tayong natutunan sa ating paglalakbay na maaring pagpulutan ng aral sa mga hinaharap. Ang palagi kong binabanggit na kahit anong ganda pa ng sasakyan pero kung ang driver ay pagmamaneho lang ang alam at bigla syang nasiraan sad an, mauunahan pa rin sya ng kahit karag-karag lang na sasakyan na ang  driver ay maliban sa marunong magmaneho ay magaling din na mekaniko.

     Mga kababayan sa aking pagmamaneho marami akong naging kasama na mga magagaling na mekaniko. Naipatakbo natin an gating sasakyan ng maayos at napatunayan natin na ditto sa bahaging ito ng mundo, tayong mga muslim, tayong mga moro ay kayang magpatakbo ng gibyerno, na kaya nating itakda an gating kinabukasan bilang mamamayan. Sa aking naging papel sa kasaysayang ito, taan kong masasabi, hindi ko pinahiya ang aking pamilya, at higit sa lahat hindi ko pinahiya ang muslim at bangsamoro.

    Mga minamahal kong kababayan, HINDI KO KAYO BINIGO!!!!!!

    MARAMING SALAMAT PO AT MAGANDANG ARAW SA LAHAT!!